Einde van de Verlichting – propaganda vervuilt onze hersenen
Onderstaande tekst is een fragment uit het in 2020 verschenen boek Mega-Manipulation van Ullrich Mies. Dit artikel verscheen eerder in het Nederlands in de Andere Krant Media najaar 2020..
De PR-industrie laat geen middel onbenut om de publieke opinie naar zijn hand te zetten. Bijna honderd jaar geleden werd hiervoor het fundament gelegd met de publicatie van twee boeken die inmiddels wereldwijd gezien worden als klassiekers van de propagandaliteratuur.
Public Opinion van Walter Lippman verscheen in 1922 en Propaganda – The Art of Public Relations van Edward Bernays in 1928. Het gedachtengoed van Bernays werd al door Hitlers propagandaminister Joseph Goebbels gebruikt als handleiding voor massamanipulatie. In onze tijd verschuilen de verdorven machtscentra van het Westen zich achter een façade van democratie. Propaganda, demagogie en manipulatietechnieken zijn inmiddels geperfectioneerd en staan volledig in dienst van de dystopie van het radicale marktkapitalisme. De heersende elites klampen zich vast aan hun macht en bestendigen deze door te liegen, bedriegen en te vervalsen; hetzes te voeren; dingen in de doofpot te stoppen; schandalen te bagatelliseren; mensen bang te maken en klaar te stomen voor gewapende conflicten. De informatieoorlog tegen het publiek is in volle gang en is bedoeld om de gevestigde orde overeind te houden.
De inzet van de informatieoorlog is: burgers onwetend houden, ze van hun gezond verstand beroven, ze te misleiden en te disciplineren, zodat ze hun eigen onderdrukking en uitbuiting accepteren. Het doel van de heersende elites is om de welvaart van onderaf te verdelen en om het publiek te overtuigen van hun kijk op de wereld en te mobiliseren voor hun geopolitieke herstructureringsplannen, inclusief nieuwe oorlogen. Om de Verlichting ten gronde te richten bedienen de heersende elites zich wereldwijd van miljoenen loonslaven en lakeien om hun wereldvisie tussen de oren te krijgen van het grote publiek. De hele bewustzijnsindustrie werkt eraan om ervoor te zorgen dat – vrij naar Karl Marx – de heersende visie de visie is van de heersende klasse.
Consumptie-vee en kanonnenvoer
Daarom doen de machtscentra er alles aan om ervoor te zorgen dat mensen zich geen eigen mening kunnen vormen. De burger mag niet te mondig worden. Daarom torpederen de vijanden van de Verlichting elke poging van burgers om zichzelf in hun kracht te zetten; ondermijnen ze zelfstandige oordeelsvorming; zaaien ze tweedracht; houden ze alles en iedereen nauwlettend in de gaten; en bedienen ze zich van terreur om mensen bang en volgzaam te maken.
Het is niet alleen de bedoeling van alle propaganda-inspanningen dat burgers onwetend, passief, gedesoriënteerd en laf blijven – maar ook dat zij de neoliberale ideologie internaliseren, door zich als ‘consumptie-vee’ te gedragen en zich aan te bieden als kanonnenvoer. Door een gebrek aan intellectueel vermogen en de teloorgang van de principes van de Verlichting lukt dit bij de meerderheid, al is het enthousiasme voor oorlog en zelfvernietiging ‘nog’ beperkt.
Jonathan Cook schreef op 27 februari 2020 in zijn artikel How We Stay Blind to the Story of Power op de website Counter Punch:
‘De belangrijkste zorg van de macht is het vermogen zichzelf aan het oog te onttrekken. Zodra macht als macht gezien wordt verliest het zijn onaantastbaarheid. Eenmaal aan het licht gebracht, wordt de macht geconfronteerd met vragen over haar legitimiteit, haar methoden, haar doeleinden. Macht wil niet gezien worden, ze wil niet beperkt worden, ze wil niet verantwoordelijk worden gehouden. Het wil absolute vrijheid om zichzelf te reproduceren, en liefst nog meer macht naar zich toetrekken. Daarom maakt de echte macht zichzelf zo onzichtbaar en zo ondoorgrondelijk mogelijk.’
Transnationale kapitalistische klasse
Laten we eens een blik werpen op de machtscentra in de VS. De Amerikaanse heersende klasse oefent haar macht uit via talrijke politieke en economische instellingen. Deze omvatten de National Association of Manufacturers, de Amerikaanse Kamer van Koophandel, de Business Council, de Business Roundtable, de Conference Board, het American Enterprise Institute for Public Policy Research, de Council on Foreign Relations en diverse denktanks. Het mondiale kapitalisme brengt de machtselites van de wereld samen in steeds meer onderling verbonden netwerken. Er wordt in dit verband dan ook wel gesproken over de ’transnationale kapitalistische klasse’. Afspraken die gemaakt zijn via de Wereldhandelsorganisatie en andere internationale instellingen hebben de soevereiniteit van natiestaten tot een minimum beperkt.
William Robinson schrijft in zijn boek Global Capitalism and the Crisis of Humanity dat 500 jaar kapitalisme wereldwijd heeft geleid tot een tijdperk waarin alle menselijke activiteiten in geld worden uitgedrukt. De wereld is een marktplaats geworden. Het internationale flitskapitaal is de levensader van een internationale bourgeoisie, die opereert in oligopolistische clusters over de hele wereld. Deze elite-clusters vormden strategische, transnationale allianties door middel van fusies en overnames van bedrijven zodat zij hun rijkdommen nog verder kunnen uitbreiden, hun kapitaal zich nog verder kan concentreren. Dit proces creëert hegemoniale elites. De overmatige accumulatie van kapitaal leidt tot onverantwoorde investeringen en uiteindelijk tot oorlog.
De transnationale kapitalistische klasse beschermt haar belangen via wereldwijde organisaties zoals de Wereldbank, het Internationaal Monetair Fonds, de G7, de G20, het World Economic Forum, de Trilaterale Commissie, de Bilderberg Groep, Bank for International Settlements en andere transnationale organisaties. De militaire arm van de westerse kapitalistische klasse is de NAVO. Deze dient haar economische belangen en expansiedrift. Peter Phillips schreef in het artikel Selling Empire, War, and Capitalism op de website Project Censored:
“De transnationale kapitalistische klasse (TCC) vertegenwoordigt de belangen van een paar honderdduizend miljonairs en miljardairs. Zij horen tot de rijkste 1 procent. De overmatige accumulatie van kapitaal leidt – ironisch genoeg – tot het probleem dat er onvoldoende investeringsmogelijkheden overblijven die de TCC het gewenste rendement van 7 tot 10 procent oplevert. Oorlog biedt dan een uitweg.”
De superklasse
Het topsegment van de transnationale kapitalistische klasse, ‘de superklasse’ zoals hoogleraar internationale relaties David Rothkopf deze noemt, omvat 6.000 tot 7.000 mensen. Deze maakt 0,0001 procent uit van de wereldbevolking. Deze enkelingen ontmoeten elkaar op het World Economic Forum (WEF) in Davos, vliegen in privévliegtuigen, staan via megaconcerns in contact met elkaar en hebben weinig woorden nodig om elkaar te begrijpen, want voelen zich ideologisch met elkaar verbonden. Deze absolute top van de wereldwijde machtspiramide bepaalt de wereldpolitiek. Het is in de eerste plaats deze superklasse waar PR- en propagandabedrijven (PRP-bedrijven) hun diensten aan verlenen. De boodschappen, ideologieën, belangen en centrale waarden die deze bedrijven uitdragen zijn in de eerste plaats die van de superklasse.
Black Rock, Vanguard en JP Morgan Chase horen tot de 17 kapitaalkrachtigste bedrijven. Peter Phillips rekent in zijn boek The Giants voor dat deze drie in 2017 elk beschikten over een investeringsvermogen van meer dan $ 1 biljoen. Hun opgebouwde investeringsvermogen in 2017 bedroeg $ 41,1 biljoen. Tijdens het onderzoek dat Philips deed voor zijn boek kwamen er alleen al in 2017 nog drie reuzen bij. Als je de ‘kleinere’ 39 investeringsmaatschappijen erbij optelt, resulteert dit in een investeringsvermogen van meer dan $ 74 biljoen in 2017. Het totale investerings- en dus corrumperend vermogen van deze kapitaalrecyclingbedrijven is zeker meer dan $ 100 biljoen = $ 100.000 miljard. Daarbij zijn dan nog niet eens in aanmerking genomen de pakweg 6.000 private equity-fondsen, hedgefondsen en de internationaal opererende juridische adviesbureaus. Hun jaarlijkse winstverwachtingen zijn gemiddeld 25 procent.
Het maakt deze bedrijven niet uit waarin ze hun geld steken. Het enige wat ze werkelijk interesseert is de opbrengst van hun investeringen. Zo investeren ze in wapensystemen, tabak, fossiele energie, landbouwgrond, pesticiden, vaccins, privégevangenissen, onderwijs en gezondheidszorg, fastfood, beveiligingsbedrijven, cruiseschepen, vakantieoorden, bewakingssystemen, kernwapens, de nucleaire industrie en de geprivatiseerde oorlogseconomie van talloze huurlingenbedrijven.
Hersenspoeling van de mensheid
De toenemende concentratie van kapitaal en het onverzadigbare streven naar return on investment, groei en geografische expansie vergroot ook het scala aan activiteiten van PR-en propagandabedrijven. Het primaire doel van deze bedrijven is de hersenspoeling van de mensheid.
De PR- en propaganda-industrie is enorm machtig en het publiek weet er bijna niets van. Wereldwijd draaide deze industrie een omzet van $ 63,8 miljard in 2018 en zal naar verwachting 93,7 miljard bedragen in 2022. Naast het leveren van de belangrijkste service, het verbeteren en verkopen van merken, houden zij zich ook bezig met onderzoek en crisismanagement voor bedrijven en overheden. Ze plaatsen politici in een gunstig daglicht en voeren publiekscampagnes in samenwerking met de commerciële media. Van 2007 tot 2015 heeft de Amerikaanse regering alleen al meer dan $ 4 miljard uitgegeven aan dergelijke activiteiten. Soms met verstrekkende gevolgen, zoals het creëren van draagvlak voor een oorlog.
De markt voor de PR- en propaganda-industrie wordt bepaald door vier megaconglomeraten met een groot aantal PR-bureaus die wereldwijd actief zijn. In aflopende volgorde van grootte waren dit in 2018 het Britse WPP, de Amerikaanse Omnicom Group, de Franse Publicis Groupe S.A. en de Amerikaanse Interpublic Group of Companies. In 2015 waren deze bedrijven actief in meer dan 170 landen en hadden ze een omzet van ongeveer $ 44 miljard. Ze beschikken over een uitgebreid netwerk van machtige internationale instellingen, bedrijfsvoorlichters, ministeries, multinationale ondernemingen en politieke besluitvormingsorganen. Ze verzorgen de PR en propaganda voor duizenden bedrijven, banken, verzekeringsmaatschappijen, investeerders, NGO’s, universiteiten en ministeries, en dan vooral ministeries van oorlog. Alle bedrijfstakken worden bediend.
De auteur studeerde sociale wetenschappen en internationale politiek in Duitsland en Jamaica. Hij werkte tien jaar in Duitse overheidsdienst en vestigde zich aansluitend in Nederland als ondernemer. Ullrich Mies is actief in de Duitse vredesbeweging en schrijft voor diverse websites, waaronder Rubikon, KenFM en de Neue Rheinische Zeitung.