Stereotype geopolitieke gezichtspunten wekken vaak de indruk dat we de keuze hebben uit twee extremen. Of men bewondert de politiek van Vladimir Poetin zonder voorbehoud óf men vermoedt achter elke actie van hem altijd alleen het allerslechtste, waarmee men de escalatie verder opdrijft. De waarheid is complexer. Diplomatie is de kunst om ook op schijnbaar compleet andere karakters invoelend in te gaan en zo de vrede dan wel de gemeenschappelijke belangen van beide volken te dienen. Men hoeft niet alles goed te vinden wat Poetin zegt en doet, wel echter moet men proberen zijn doen en laten te begrijpen vanuit Ruslands historisch perspectief en het serieus nemen.
Karl-Heinz Peil noemt vijf grondregels die daarbij behulpzaam zijn.
- Coöperatie in plaats van confrontatie
- Geen dubbele standaarden
- Geen vijandbeelden creëren door het demoniseren van politieke leiders
- Het eerste slachtoffer van iedere oorlog is de waarheid
- Politiek bevragen en begrijpen
Hier het artikel in het Duits, gepubliceerd op Rubikon.news, 8 april 2020
Vijf principes voor meningsvorming omtrent vredespolitiek
Ook wanneer de politiek van een land zeer kritisch te beoordelen is zouden diplomatieke bemiddeling en civiele omgang met conflicten altijd voorrang moeten krijgen. Diplomatie in de zin van coöperatieve conflictoplossing geldt vooral bij de omgang met regeringen waarmee men niet per se vriendschappelijk verbonden is.
Dit is met name te zien bij het buitenlandse beleid van Rusland in het Nabije- en Midden-Oosten. Zo treedt Rusland weliswaar op als ondersteuner respectievelijk als bondgenoot van de Syrische president Assad, maar voert tegelijk als hun tegenstander intensieve gesprekken met de Turkse president Erdogan en de Israëlische regering.
Rusland is hierin redelijk succesvol. Dit in tegenstelling tot de EU-landen die door eenzijdige positioneringen alsmede permanente sancties dan wel de dreiging daarmee geen geloofwaardigheid meer hebben als bemiddelaars van een vreedzame omgang met conflicten en het oplossen ervan.
Grondbeginselen van vredespolitiek – zoals ze op de volgende pagina worden weergegeven – zijn alleen maar geloofwaardig als ze niet selectief maar juist volgens duidelijke criteria geformuleerd worden. Zeker is het momenteel voor mensen die vrede willen bevorderen onmogelijk om wereldwijd alle dreigende brandhaarden te volgen en zich te engageren.
De Duitse regering speelt echter bij veel wereldwijde conflicten een grote rol door haar economische en politieke invloed, ook indirect via de Europese Unie. Zo worden door haar bijvoorbeeld talrijke regeringen die een rechts-extreme politiek voeren en mensenrechten schenden welwillend behandeld en ondersteund, terwijl andere landen met maatregelen gesanctioneerd worden. Tot deze behoort ook Rusland.
Evenals dubbele standaarden bevordert de demonisering van staatshoofden de voorbereiding de (dodelijke) sancties en oorlogsvoorbereiding. Een goed voorbeeld hiervan was in de jaren negentig van de vorige eeuw de sanctieregeling tegen Irak, die alleen al 500.000 kinderen de dood bracht. De demonisering van Saddam Hoessein leidde ertoe dat er wereldwijd nauwelijks medeleven bestond voor de Iraakse burgers.
De (propaganda-)oorlog in en tegen Syrië wordt gekenmerkt door een niet doordachte demonisering van president Assad, die nog steeds brede steun heeft in de bevolking.
In het geval van Rusland was Vladimir Poetin aanvankelijk een graag geziene gesprekspartner. Zijn demonisering ging gepaard met het westerse beleid van omsingeling van Rusland en het afwijzen van eerdere gespreks- en samenwerkingsmogelijkheden.
Deze zin, toegeschreven aan een Amerikaanse politicus uit de tijd van de Tweede Wereldoorlog, geldt niet alleen tot de dag van vandaag maar hij behoeft ook een wezenlijke aanvulling: aan iedere oorlog met wapentuig gaat een propaganda-oorlog vooraf, met een vloed van halve- en onwaarheden. Deze wordt in de Duitse media de laatste jaren als een waar spervuur gevoerd, met name als het de Russische politiek betreft.
De vredesbeweging kan zich in de beste traditie van burgerlijke verlichting zien, die teruggaat tot Immanuel Kant. Dit betekent: de mens gebruikt verstand om iets waar te nemen, om te besluiten en dan doelgericht te handelen. Met name ten aanzien van het Russische beleid is dit uitgangspunt in de politiek en in het mediabeleid tegenwoordig amper aanwezig.
Dit is in het bijzonder gebleken in de Oekraïne-crisis van 2014 toen het scheldwoord “Poetin-Versteher” ontstond. De voormalige ARD-presentatrice Gabriele Krone-Schmalz publiceerde in 2015 een boek met de Titel “Russland verstehen” (Rusland begrijpen). In het voorwoord schrijft zij:
“Hoe staat het met de politieke cultuur van een land wanneer een begrip als “Ruslandversteher” instrument voor stigmatisering en uitsluiting kan worden? Moet men niet eerst iets begrijpen alvorens het te kunnen beoordelen?”
———-
Criteria ter beoordeling van de Politiek van NAVO en Rusland
*) zie verdere opmerkingen
- ad A4: De militaire interventie in Libië was door de No-Flightzones volgens besluit van de Veiligheidsraad niet legitiem
- Krim: Geen militaire interventie, ofschoon volkenrechtelijk omstreden
- ad B3: Frankrijk en Verenigd-Koninkrijk: beide met militaire bases elk in elf landen
- ad B4: Omvat de toegang tot grondstoffen van andere landen en het militair veiligstellen van mondiale transportroutes (trefwoord: „Energie-Zekerheid“)
- ad B6: Vorderingen van Letland aan Rusland werden met het NAVO-toetreding in 2004 officieel opgegeven.
- ad B8: New Start-verdrag: zie daarvoor uittreksels uit de toespraak van Poetin in 2001
- CSE-verdrag over conventionele strijdkrachten in Europa van 1990: alleen door Rusland geratificeerd maar niet door de NAVO, door Rusland 2007 opgeschort. # Veel gestelde vragen ## Hebben wij een gelijke afstand nodig tot de VS en Rusland om in de vredespolitiek geloofwaardig te zijn?
Geloofwaardig wordt een politiek standpunt niet door ongefundeerde afwijzingen maar door verwijzing naar algemeen begrijpelijke basisbeginselen. De politiek van de VS en NAVO enerzijds en van Rusland anderzijds moet zonder dubbele standaarden en in de historische context beoordeeld worden (zie de ‘Selectie van feiten’ hieronder).
Volkenrechtelijk wordt de aansluiting van de Krim door vakjuristen verschillend maar overwegend zeer kritisch beoordeeld. Een verandering van de Europese landkaart door middel van geweld heeft daarentegen in 1999 de NAVO in Servië bedreven, met aantoonbaar onjuiste beweringen en als resultaat de niet onafhankelijk levensvatbare statelijke eenheid Kosovo. De voorgeschiedenis en de ontwikkeling van de Krim echter is vooral door de context van de staatsgreep in Oekraïne van 2014 van heel andere aard.
Rusland stelt geen territoriale eisen aan zijn westerse buren. Andersom worden echter in Estland oude territoriale eisen aan Rusland en van de kant van Polen aan Wit-Rusland gesteld.
Omdat de beweerde dreiging door Rusland fictief is wordt bijvoorbeeld ook de militaire oefening ‘DEFENDER 2020’ door het Duitse leger alleen met een “veranderde bedreigingssituatie” gerechtvaardigd, zonder Rusland expliciet te noemen.
Poetin wordt in toenemende mate gedemoniseerd ondanks zijn eerdere voorstellen tot samenwerking aan het Westen — zie Poetin-toespraak van 2001 in de Bondsdag. Dit personaliseren vertroebelt de blik op fundamentele verschillen met de Amerikaanse en Turkse politiek, waar presidentiële willekeur en onberekenbaarheid de boventoon voeren.
Alle dergelijke beweringen zijn tot dusver niet aantoonbaar respectievelijk speculatief gebleken. Aantoonbaar dan wel openlijk toegegeven is daarentegen de massale inmenging van de VS in de binnenlandse politiek van veel landen, tot aan de talrijke pogingen met al dan niet succesvolle “Regime Changes“.
‘Fake news’ worden in grote hoeveelheid vanuit het westen geproduceerd, meestal tegen Rusland gericht. Veel beweringen rondom de Oekraïne-crisis zijn tot op vandaag niet bewezen en waarheidsvinding wordt bij ons door media en politiek verhinderd.
Media zoals RT Deutsch moeten volgens door hunzelf geformuleerde eisen worden beoordeeld, in dit geval als aanvulling op lacunes, voor verzwegen dan wel eenzijdig weergegeven gebeurtenissen. Zenders naar het buitenland onderhoudt Duitsland al veel langer dan Rusland. Mediagebruikers zouden zelf moeten vergelijken: waarover bericht een nieuwsmedium wel en waarover niet? Hoe worden gebeurtenissen hier én daar weergegeven?
In de Bondsdag is de AfD [“Alternative für Deutschland” red. I.S.] de enige partij die zich naar buiten toe consequent pro-Russisch toont. Tegelijk wordt echter ook in de Russische politiek en maatschappij steeds meer gezien dat de AfD in de traditie staat van de Duitse Wehrmachten haar vernietigingsoorlog in Oost-Europa, wat ook gedocumenteerd is door het militaire programma van de AfD. Met name de AfD is consequent voor verdere uitbreiding van bewapening, die zich vooral tegen Rusland richt.
De oorlogsvoering in de slag om Aleppo (2016) en Idlib (2020) met humanitaire gevolgen werden en worden gescandaliseerd. Vergelijkbare militaire operaties zoals de anti-IS-coalitie in Irak bij de herovering van Mossul (2017) worden echter achtergehouden.
———–
Selectie van feiten omtrent de betrekkingen met Rusland sinds 1990
De voormalige bondskanselier Helmut Schmidt in 2015:
“Poetins politiek hoeft ons niet te bevallen. Maar we moeten haar met een blik op de geschiedenis begrijpen en serieus nemen”.
1990: Twee-plus-vier-verdrag van Moskau met voorafgaande mondelinge toezeggingen aan de Sovjet-Unie dat er met de hereniging van Duitsland geen NAVO-uitbreiding naar het Oosten zou plaatsvinden
1990: Handvest van Parijs over het opbouwen van een vreedzame ordening in Europa, als slotdocument van de CVSE-top op 21 november 1990
1994: NAVO-samenwerking met Rusland (sinds 1991) wordt uitgebreid tot „Partnerschap voor de Vrede“
1995:Officiële oprichting van de OSZE als opvolger van de CVSE
1997: Oprichting van de NAVO-Rusland Raad
1999: NAVO-agressie tegen Servië met de territoriale afsplitsing van de provincie Kosovo
1999: NAVO-toetreding van Polen, Tsjechië en Hongarije
2002: “Verklaring van Rome” door Rusland en de toentertijd negentien NAVO-lidstaten als forum voor overleg, in het bijzonder in tijden van crisis
2004: NAVO-toetreding van Bulgarije, Estland, Letland, Litauen, Roemenië, Slowakije en Slovenië
2005:Rusland biedt de NAVO logistieke ondersteuning aan voor de oorlogsvoering in Afghanistan, die soms ook intensief wordt gebruikt
2008: Kaukasus-oorlog met agressie van Georgië tegen Rusland in de Noord-Kaukasus. Resultaat zijn de internationaal niet-erkende republieken Zuid-Ossetië en Abchazië
2014: Oekraïne-crisis na staatsgreep in Oekraïne met VS-deelname, afscheiding van de Krim met Russische ondersteuning, afscheiding van Donbass (ondersteuning door Rusland is omstreden), economische sancties van de Europese Unie tegen Rusland (vooral na het neerschieten van MH17, waarvan de verantwoordelijkheid tot vandaag omstreden is)
Vanaf herfst 2014: VS-Operatie “Atlantic Resolve” met verplaatsing van VS-troepen naar Polen en de Baltische staten met talrijke militaire oefeningen (“exercise”) en roulatie van troepen om de negen maanden (trefwoord: “geen permanente aanwezigheid”)
2015: De Minsk II overeenkomst wordt afgesloten. Hierin zijn ondermeer federale structuren met regionale verkiezingen in Donetsk en Loegansk vastgelegd, wat echter tot vandaag door Oekraïne geblokkeerd wordt.
2018: De Krimbrug naar Rusland wordt geopend. Dit project stond al voor 2014 gepland maar werd pas na de Krim-crisis in gang gezet. Daarmee wordt de distributieblokkade van de Krim door Oekraïne overwegend beëindigd.
Poetin in 2001 in de Bondsdag: Een Oproep
“Een van de verworvenheden van de afgelopen eeuw was de ongekend lage concentratie van strijdkrachten en wapens in Midden-Europa en in de Baltische regio. Rusland is een vriendelijk gezind Europees land. Voor ons land, dat een eeuw van oorlogscatastrofes heeft doorgemaakt is de stabiele vrede op het continent het hoofddoel. Zoals bekend hebben wij het verdrag over het algemene verbod op kernproeven, het verdrag over de non-proliferatie van kernwapens, de overeenkomst over het verbod op biologische wapens alsmede het START II-verdrag geratificeerd. Helaas volgden niet alle NAVO-lidstaten ons voorbeeld. (…)
Wij spreken van een partnerschap. In werkelijkheid hebben wij echter nog steeds niet geleerd elkaar te vertrouwen. Ondanks de vele zoetgevoisde toespraken verzetten wij ons nog steeds heimelijk. Soms verlangen wij loyaliteit van de NAVO, soms strijden wij over de doelmatigheid van haar uitbreiding. Wij kunnen het nog steeds niet eens worden over de problemen in samenhang met het raketafweersysteem enzovoort (…)”
Poetin in 2007 in München: Waarschuwingen
“Wij zien een steeds groter wordende misachting van fundamentele beginselen van het volkerenrecht. Sterker nog — bepaalde normen, ja eigenlijk bijna het hele rechtssysteem van een staat, vooral natuurlijk van de Verenigde Staten, heeft zijn grenzen in alle opzichten overtreden [sic, volgens Duitse vertaling]: zowel in economie als politiek als op humanitair gebied wordt het andere staten opgedrongen. Wel, wie houdt daar nu van? (…)
Legitiem is een toepassing van geweld alleen dan te noemen mits daaraan een VN-besluit ten grondslag ligt. En men mag de VN niet vervangen door de NAVO of EU. En wanneer de VN die krachten van de internationale gemeenschap werkelijk bundelt die ook daadwerkelijk op gebeurtenissen in afzonderlijke lidstaten kunnen reageren, wanneer wij ons afkeren van de misachting van het internationale recht, dan kan de situatie veranderen. In het andere geval komt de situatie in een impasse terecht en stapelen zich grove fouten op. Tevens moet men bereiken, dat het internationale recht universeel karakter krijgt – zowel in het begrijpen als ook in de toepassing van de normen (…)”
Bronnen en opmerkingen:
Friedens- und Zukunftswerkstatte.V. (Maart 2020 — Stand 14.3.),
contact: info@frieden-und-zukunft.de, V.i.S.d.P.: Karl-Heinz Peil
Zie ook Andreas Zumach in FriedensJournal Nr. 1/2020
Karl-Heinz Peil, geboren 1953, is actief in de vredesbeweging. Hij is medevoorzitter van de Friedens- und Zukunftswerkstatt e.V. in Frankfurt am Main en als redacteur verantwoordelijk voor het tweemaandelijkse verschijnen van het Friedensjournal, dat wordt uitgegeven door de Bundesausschuss Friedensratschlag (http://www.friedensratschlag.de/). Als particulier zet hij zich ook actief in voor de coördinatie van de campagne „Stopp Air Base Ramstein (https://www.ramstein-kampagne.eu/)“. Daarnaast schreef hij gedurende langere tijd voor Rubikon.
Deze tekst staat onder een Creative Commons-Lizenz (Naamsvermelding – Niet voor commerciële doeleinden – Geen bewerkingen 4.0 International(https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/deed.de)). Onder voorwaarde van deze licentievoorwaarden mag de tekst verspreid en gereproduceerd worden.